Dawanie innym rad może przynieść wiele korzyści, ale i niestety nieporozumień. Jak doradzać innym i nie przekroczyć cienkiej linii, za którą rady już nie są mile widziane?
Jak skutecznie doradzać innym?
W tym odcinku podcastu pokażę, czego i jak unikać doradzając innym. To między innymi takie błędy, jak:
- dawanie niechcianych rad
- niezrozumienie kontekstu
- brak pozytywnych efektów rad.
Dawanie niechcianych rad
Zacznijmy od ryzyka dawania niechcianych rad. Sam popełniłem tu wiele błędów, bo kiedy moi koledzy mieli jakieś wyzwania, to ja uważałem, że wiem, jak im pomóc. Od razu byłem gotów dawać rady: „Zrób to i to. Przeczytałem taką a taką książkę, więc ona Ci na pewno pomoże. Zrób to, bo zadziałało u mnie, więc i u Ciebie na pewno zadziała”. To była strategia, która muszę przyznać przyniosła mi dużo więcej problemów niż korzyści. Straciłem nawet kilku kolegów.
Trzy ważne kwestie
1. Nie radź, jeśli nie proszą.
Błędem jest myślenie, że skoro ktoś opowiada nam o swoich problemach, to oznacza, że chce od nas rozwiązania, rady. Bardzo często po prostu chce się wygadać i nie oczekuje, żebyśmy oceniali, odpowiadali, dawali radę. Nie dawajmy więc rad, jeżeli nas o to nikt nie prosi.
2. Nie mierz innych swoją miarą.
Często wydaje się nam, że wiemy, co dla drugiej osoby będzie najlepsze – to pułapka naszego ego. Uczulam, by nie przykładać swojej miary do innych. Każdy ma swoja drogę, swoją miarę. Najpierw wysłuchajmy, a potem się zastanowimy.
3. Spytaj, zanim poradzisz.
Kiedy słyszę, że ktoś ma kłopot, to zanim się wypowiem, pytam: „Czy chciałbyś poznać moją perspektywę? Chciałbyś usłyszeć, jak ja to widzę? Czy byłoby dla Ciebie przydatne, gdybym przedstawił Ci moją wizję tej sytuacji, ewentualnie historię, w której ja doświadczyłem czegoś podobnego? ” I dopiero kiedy ktoś mówi: „Wiesz co, bardzo chętnie poznam Twoje zdanie” próbuję poradzić.
Dlatego tak bardzo uczulam, by nie dawać niechcianych rad. Mówię to na podstawie własnego doświadczenia. Kiedy wiedziałem, że ważne dla mnie osoby mają wyzwania, nie pozwoliłem im poradzić sobie z nimi. Niepytany doradzałem, podrzucałem książki, rozwiązania i to frustrowało te osoby. Interpretowały to tak, że uważam się mądrzejszego, że czuję wyższość wobec nich, że próbuję narzucać swoje rozwiązania. To niestety doprowadziło do rozpadu niektórych znajomości.
Jeżeli więc chcesz dawać rady, upewnij się czy są potrzebne. Bardzo polecam 52 odcinek Greg Albrecht Podcast , w którym Rafał Nykiel, mój mistrz sztuki coachingu, opowiada o takich sytuacjach. Kiedy, jakie pytania zadawać? Które z nich pomagają? Na czym polega dobry coaching, który jest pomocny w budowaniu relacji?
Doradzaj innym rozumiejąc kontekst
Jeżeli chcesz dawać rady, to upewnijmy się, że dobrze rozumiesz w czym jest problem. Podam przykład. Jeden z moich kolegów chciał uruchomić nową usługę biznesową i na szybko zadał mi pytanie: Co sądzisz na ten temat?
Pod presją czasu nie wgłębiłem się w temat i od razu zacząłem doradzać, opiniować. Ale kiedy zadałem dodatkowe pytania dotyczące tego biznesu, to zrozumiałem, że cała ta moja wypowiedź była nieadekwatna. Bo usługa nie była kierowana, tak jak myślałem, do ogromnej grupy osób, ale do bardzo niewielkiej. W związku z tym zupełnie inne ryzyka komunikacyjne były z nią związane, inny byłby styl produktu i tak dalej. Czyli krótko mówiąc, złapałem się w pułapkę niezrozumienia kontekstu doradzając innym.
Na szczęście, w sytuacji, kiedy normalnie z kimś pracuję, nie „w biegu”, mam odpowiednie warunki do tego, żeby uniknąć takich sytuacji. Konieczne jest zadawanie dodatkowych pytań, żeby zrozumieć naturę problemu.
Każdy wpada w taką pułapkę mierzenia innych swoją miarą, patrzenia ze swojej perspektywy.
Była taka historia (chyba pojawiła się w książce „7 Nawyków skutecznego działania”) – do metra wsiada facet z dwójką dzieci, które okropnie się zachowują i ludzie patrzą po sobie mówiąc: „Co to są w ogóle za dzieci? Jakieś nawiedzone. Dlaczego ten facet nie doprowadzi ich do porządku?” Ktoś zwraca mu uwagę: „Przepraszam Pana, ale dlaczego Pan nie uspokoi tych dzieci?”. A mężczyzna na to: „Bardzo przepraszam. Powiem szczerze, że nawet nie zwróciłem na to uwagi, ale właśnie wyszliśmy z dziećmi ze szpitala, gdzie umarła ich matka”. I ta różnica perspektywy daje zupełnie inne światło na sytuację. To jest oczywiście ekstremalny przykład, ale zupełnie inaczej myślimy o tej sytuacji i inne rady chcemy dawać.
Wejście w buty drugiej osoby jest niezbędne, żeby móc doradzać, żeby dobrze zrozumieć problem, żeby móc odpowiednio zaradzić. W wielu przypadkach dużo lepiej, niż dawanie rad, sprawdzi się zadawanie pytań, by ktoś sam mógł sobie na nie odpowiedzieć.
Metoda 5 x dlaczego
Jest świetna metoda, która jest często stosowana również w coachingu, zwana 5 x dlaczego. Czyli, jeżeli ktoś mówi: „Chciałbym zrobić to i to”, pytasz go: „Dlaczego?”, „Bo chciałbym osiągnąć to i to” i znów pytasz: „Dlaczego?” „Bo jak to osiągnę, stanę się taki i taki, uzyskam…”. „Okej, ale dlaczego chciałbyś to uzyskać?” Zadawanie takich pogłębiający pytań może bardzo pomóc tej osobie odpowiedzieć sobie na pytanie.
Wiele razy moja rada czy rada kogoś, kto mi pomagał, nie była w ogóle potrzebna. Bo zadanie odpowiednich pytań mogło dać szansę, by odpowiedź pojawiła się sama. Ale jeżeli chcesz komuś dać radę, to pamiętaj, żeby dopytać, zrozumieć kontekst, perspektywę, dowiedzieć, jakie rzeczy już dana osoba testowała, jaki cel chce osiągnąć, jakie rozwiązania w swoim życiu już wykorzystała, co stoi na przeszkodzie do osiągnięcia celu. To daje szerszą pespektywę danej osobie i możliwe, że dzięki temu sama rozwiąże problem.
Przy tej okazji zachęcam do posłuchania mojego podcastu na temat mentoringu biznesowego Opowiadam jak działa mentoring biznesowy, jak praca z mentolem, takim jak ja, może pomóc rozwiązać różne wyzwania biznesowe.
Odpowiedzialność za dawane rady
Trzecia pułapka dawania rad innym to ryzyko odpowiedzialności. Czy jesteśmy gotowi na konsekwencje naszej rady i co zrobić, żeby efekty rady były właściwe.
Przypomina mi się sytuacja, której sam doświadczyłem. Ktoś zapytał mnie o radę: „Słuchaj, szykuję się do rozmowy i chciałbym dowiedzieć się od Ciebie, jak tę rozmowę przeprowadzić”. Bardzo chciałem pomóc i po prostu zacząłem doradzać: „Słuchaj, gdybym był na Twoim miejscu, to zrobiłbym to tak i tak, dopytałbym o to i o to, oczekiwałbym…”. Powiedziałem to krótko, bo było mało czasu. A ta osoba zanotowała to wszystko i zrobiła dokładnie, tak jak powiedziałem.
Nie można doprowadzać do takiej sytuacji. To był błąd też z mojej strony, że nie doprowadziłem do doprecyzowania, jak ta osoba rozumie moje rady. Efekt działań nie był zadowalający niestety.
Doprecyzuj, by uniknąć nieporozumień
Jak uniknąć takich sytuacji, gdy nie do końca została doprecyzowana rada? Warto poprosić osobę, której doradzasz, żeby powiedziała jak rozumie, to co powiedziałeś, jakie widzi zagrożenia w proponowanym rozwiązaniu. Dlaczego to jest istotne?
Dlatego, że kiedy ktoś prosi nas o radę, siłą rzeczy jesteśmy stawiani w roli autorytetu. I wtedy musimy, po pierwsze, upewnić się, że w danej sytuacji możemy być autorytetem, czyli czy naprawdę się na tym znamy. Jeżeli tak, to po drugie trzeba wyraźnie podkreślić: „Słuchaj, to jest tylko moja perspektywa, nie prawda absolutna. W związku z tym, proszę Cię zastanów się nad tym. Nie jestem pewien”. Unikamy wtedy sytuacji, że ktoś wdraża w życie naszą radę, bez przemyślenia, bez nałożenia swojego filtra. Uchroni tę osobę przed ewentualnym popełnieniem błędu, a Ciebie przed „oberwaniem” za to, że dałeś niewłaściwie zrozumianą radę.
Z własnego doświadczenia radzę…
Doradzam, w oparciu o moje doświadczenie, żeby nie mówić komuś: „Zrób to i to”. Używam raczej sformułowań: „W takiej podobnej sytuacji ktoś zrobił tak…” albo „Ja bym pewnie w tej sytuacji zrobił to i to, ale jaka jest Twoja perspektywa?” Czyli dopytuję, jak została zrozumiana moja rada.
Dlatego jeśli jesteś szefem, autorytetem w danej dziedzinie, to bardzo ważne, byś świadomie zachęcał ludzi w zespole, żeby krytycznie spojrzeli na to, co mówisz, a nie po prostu przytakiwali. Warto pamiętać, że ostatecznie odpowiedzialność jest po stronie, która wdraża dane rozwiązanie. Nie można więc zbyt autorytatywnie się wypowiadać, bo wtedy odpowiedzialność przechodzi na tego, kto daje radę i dostaje informację zwrotną: „Ty mi tak powiedziałeś i to nie zadziałało”.
Ja dużo uwagi poświęcam temu, by się upewnić, czy dana osoba zrozumiała mój przekaz, czy to jest jej perspektywa, czy po prostu kopiuje to, co powiedziałem. Każdy może się pomylić, ale lepiej mylić się w rzeczach, za które sami odpowiadamy, niż które rekomendujemy innym. Zatem – nie doradzaj w pośpiechu. Jeżeli nie masz czasu, żeby się upewnić, że rozumiałeś kontekst, a osoba której radzisz widzi twoją radę ze swojej perspektywy, to lepiej nie dawać rad i po prostu się wycofać, mówiąc: „Porozmawiamy o tym w innej sytuacji”. Wiem, że to jest częste wyzwanie managerów, dlatego też nagrałem podcast o tym, jak dawać feedback
Podsumowując – jak doradzać, by obie strony były zadowolone
Po pierwsze – to jest fantastyczna rzecz, że chcemy pomagać innym i myślę, że gdybyśmy nawzajem sobie nie dawali rad, gdyby wiedza nie przechodziła od jednej osoby do drugiej, to cykl uczenia się świata i ludzkości byłby dużo wolniejszy. Jednak zanim dasz radę, upewnij się, że dana osoba naprawdę chce ją otrzymać.
Po drugie – upewnij się, że rozumiesz kontekst, bo rada ma sens tylko w konkretnym kontekście. Trzeba zrozumieć jak najlepiej, na tyle, na ile można zrozumieć sytuację drugiej osoby.
Po trzecie – bierz pod uwagę odpowiedzialność za swoje rady. Zrozum, co może się wydarzyć, jeżeli rada zostanie źle zastosowana i upewnij się, że druga osoba nie przyjmuje jej bezkrytycznie, dobrze ją rozumie i odbiera przez własny pryzmat.
Takich rad właśnie Wam życzę! Doradzajcie ostrożnie i z pełną odpowiedzialnością. Powodzenia!
Chcesz otrzymywać bezpłatnie najciekawsze materiały, które pomogą Ci lepiej prowadzić biznes i optymalnie rozwijać karierę?
Zapisz się na www.gregalbrecht.io/klub, a co piątek znajdziesz w skrzynce garść inspirujących materiałów ze świata. Dołącz do tysięcy subskrybentów. W razie czego, zawsze możesz wypisać się jednym kliknięciem.
Szukasz wsparcia w prowadzeniu biznesu? Chcesz zostać partnerem podcastu? Poznaj Albrecht&Partners i umów się na rozmowę: www.albrechtpartners.com
